De strategieën voor duurzame voedselsystemen van de Green Deal en het gebrek aan beleidscoherentie voor ontwikkeling

In dit advies worden bepaalde aspecten van de coherentie van het ontwikkelingsbeleid in verband met de Europese Green Deal in kaart gebracht. In het bijzonder wordt gekeken naar strategieën die verband houden met duurzame voedselsystemen, met name de Farm2Fork-strategie, een eerlijk, gezond en milieuvriendelijk voedselsysteem. In de inleiding wordt eraan herinnerd dat de transitie van voedselsystemen in Europa een centraal element is van de Europese Green Deal, die in de eerste plaats een interne Europese strategie is.

Uit de presentatie van de problemen die in het advies besproken worden, blijkt echter in paragraaf 2 dat de doelstellingen van de Green Deal verband houden met mondiale kwesties en niet in een Europees vacuüm kunnen worden gezien. Het laat ook zien dat het gebrek aan samenhang tussen de verschillende beleidsmaatregelen zelfs de doelstelling om duurzame voedselsystemen te bevorderen op losse schroeven kan zetten. De beslissingen die worden genomen in het kader van de Green Deal kunnen betrekking hebben op derde landen of een – positieve of negatieve – impact hebben op deze landen. De gemaakte keuzes hebben en zullen dus gevolgen hebben in Europa, maar ook voor derde landen. Het realiseren van de doelstellingen van de Green Deal is daarom ook afhankelijk van de inspanningen die Europese spelers buiten Europa (gaan) leveren.

Vandaar de aanbevelingen van de Adviesraad CCPD-ABCO in punt 3 over het belang om de Green Deal in te passen in een bredere geopolitieke visie voor een voedzaam landbouwbeleid dat het recht op voedsel binnen en buiten de EU garandeert en tegelijkertijd de planetaire grenzen respecteert. Deze aanbevelingen benadrukken de noodzaak om een ambitieus kader te ontwikkelen dat de beleidscoherentie voor ontwikkelingsbeleid (PCD) in de transitie van de Europese voedselsystemen waarborgt, in het bijzonder door de volgende acties te ondernemen: 3.1 Versterk de interne coherentie binnen de Europese Unie om de doelstellingen van de transitie naar duurzame voedselsystemen te bereiken; 3.2 Bevorder de transitie hiervan, rekening houdend met de specifieke context en uitdagingen van landen in het Zuiden; 3.3 Plaats de Europese Green Deal en de transitie van voedselsystemen in een multilateraal, coherent en verantwoordingsplichtig kader. De aanbevelingen omvatten maatregelen die op korte termijn moeten worden genomen en processen die op langere termijn in gang moeten worden gezet. Om de PCD van de Green Deal te versterken, benadrukt de Raad het belang om de aanbevelingen als complementair, onderling afhankelijk en ondeelbaar te beschouwen.

De Raad is van oordeel dat België zich tijdens het Belgische voorzitterschap van de Europese Raad moet inspannen om ervoor te zorgen dat de Europese Unie op korte termijn de volgende maatregelen ondersteunt:

De afschaffing van beleid dat in strijd is met de doelstellingen van de Green Deal, zoals de productie van agrobrandstoffen van de eerste generatie, de productie en export van pesticiden die verboden zijn voor gebruik in Europa en de verkoop van landbouwproducten onder hun productiekosten (A.1.);
Verbetering van de kennis over alternatieven voor de minst duurzame landbouwmodellen en over de gevolgen van Europese maatregelen voor ontwikkelingslanden (B.1.);
Het opzetten van een afzonderlijk financieel kader voor partnerlanden om hun transitie naar duurzame voedselsystemen te ondersteunen (B.2.);
De opname in handelsovereenkomsten van speciale en gedifferentieerde maatregelen om de ontwikkeling van oplossingen aan te moedigen die zijn aangepast aan de context en levensomstandigheden van lokale belanghebbenden, ter ondersteuning van voedzame, veerkrachtige en rechtvaardige voedselsystemen. (C.3.)
De verdediging en integratie op multilateraal en plurilateraal niveau van de maatregelen die nodig zijn om de landbouwmarkten te reguleren (C.4.)

Punt 4 van het advies rechtvaardigt de noodzaak van dergelijke acties om de interne en externe samenhang te bevorderen van overheidsbeleid dat een impact heeft op de doelstellingen van de Green Deal. Gezien de dringende noodzaak om het principe van beleidscoherentie voor ontwikkeling (Policy Coherence for Development, PCD) te integreren in het Green Deal beleid, ziet de Adviesraad CCPD-ABCO het Belgische voorzitterschap van de Europese Raad als een kans om dit debat te openen.

Dit advies is op 13 juli 2023 goedgekeurd door de Adviesraad voor inzake beleidscoherentie ten gunste van ontwikkeling. De oorspronkelijke taal is het Frans.